Polje u selu Glogovac – nastavak istraživanja u 2017. godini.

Arheološki lokalitet Polje u selu Glogovac (opština Bela Palanka), registrovan je 2002. godine, tokom arheološkog rekognosciranja trase budućeg autoputa E-80. Zaštitno arheološko istraživanje ovog nalazišta obavila je arheološka ekipa Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture 2011. i 2012. godine. Zbog izgradnje autoputa E 80 na deonici Bancarevo-Crvena Reka, na delu ugroženog lokaliteta koji nije istražen tokom prethodnih radova, obavljen je nastavak arheoloških istraživanja u periodu od 3. jula do 1. avgusta 2017. godine.

Stručnu ekipu činili su: Mirjana Blagojević, arheolog konzervator, savetnik u Republičkom zavodu za zaštitu spomenika kulture-rukovodilac istraživanja, arheolozi Danijela Petković, Maja Bojanić i Branislav Vasov.

Arheološka iskopavanja su izvedena na provršini 230 h 60 m. Otvoreno je 11 sondi (dimenzija 4 h 2 m) koje su proširene tokom radova zbog praćenja arheoloških celina i nalaza. Mašinskim putem otkopana su 22 kontrolna rova različitih dužina (širine 0,90 m) u kojima su nakon utvrđenih kulturnih slojeva i nalaza, arheološkom metodologijom izvršena proširenja i istraživanja. Ukupna istražena površina iznosi oko 600 m2. U okviru iskopa i njihovih proširenja otkriveni su ostaci poluukopanih i ukopanih objekata – jama koje su uglavnom služile za skladištenje otpada, ostaci nadzemnih objekata – kuća, peći za pripremanje hrane, vatrišta kao i površine sa koncentracijom fragmenata posuda od pečene zemlje, kamena i životinjskih kostiju.

Najznačajnije otkriće u okviru višeslojnog lokaliteta Polje predstavljaju ostaci sedam kuća iz perioda bakarnog doba (eneolit) koje su pronađene na dubinama i do 2,6 m, ispod naplavinskog sloja, nastalog usled velikih bujičnih nanosa ili poplava koje su se najverovatnije desile krajem V ili početkom IV milenijum p.n.e. Objekti su rasprostranjeni na platou koji se blago uzdiže ka severu, u središnjem i zapadnom delu lokaliteta. Nepravilnog su pravougaonog oblika i različito očuvanih dimenzija. Kuće su stradale u požaru.

Polje u selu Glogovac – nastavak istraživanja u 2017. godini.

Na lokalitetu je u okviru sondi i rovova otkopano 23 jama iz različitih praistorijskih perioda i kasnog srednjeg veka. Približno su kružnog ili elipsoidnog oblika, različitog prečnika i dubina. Ukopavane su u sloj braon zemlje i uglavnom su probile naplavinski sloj, kao i starije kulturne horizonte. Jame su skoncentrisane na blagoj padini u centralnom i zapadnom delu lokaliteta, odnosno na periferiji naselja.

Ukopavanjem jama za deponovanje otpada iz perioda bronzanog i gvozdenog doba kao i kasnog srednjeg veka, probijen je naplavinski sloj, a u mnogim slučajevima i ostaci bakarnodobnih kuća. Takođe je, u pojedinim delovima terena, uočeno da su kulturni slojevi poremećeni dejstvom naplavinskog sloja ili spiranjem terena putem erozije. To je potvrđeno i prilikom nalaza pokretnog materijala koji je u nekim celinama izmešan.

Polje u selu Glogovac – nastavak istraživanja u 2017. godini.

Pokretan arheološki materijal sa lokaliteta je raznovrstan. Najbrojniji nalazi su fragmenti grnčarije od pečene zemlje, zatim kamene i koštane alatke, tegovi od pečene zemlje, različitih formi, za ribarske mreže i razboj kao i bronzani i gvozdeni predmeti (deo fibule, gvozdeni nož), a pronađena je i jedna perla od kamena. Datovanje nalaza određuje činjenica da veći deo potiče iz zatvorenih celina. Međutim, usled blage erozije ka jugu, a naročito dejstvom nanosa bujičnih voda ili velikih poplava kao i aktivnosti u različitim periodima od bronzanog doba do kasnog srednjeg veka, pokretni nalazi iz različitih perioda mogu se naći u istom sloju, ali i u okviru nekih zatvorenih celina, što je umnogome otežavalo kulturnu atribuciju objekata.

Polje u selu Glogovac – nastavak istraživanja u 2017. godini.

Zahvaljujući okruženju koje čine planinski masivi, selo Glogovac leži u prostranom dolinskom proširenju Toponičke Reke i ispresecano je brojnim vododerinama i potocima. Višeslojno praistorijsko naselje na lokalitetu Polje rasprostire se na velikoj površini, u rasponu oko 5 ha. Prema stratigrafiji i nepokretnim nalazima konstatovano je da je arheološki istražena jugozapadna i delimično jugoistočna periferija metalodobnih naselja koje se najverovatnije prostire ka severu, na blagom uzvišenju.

Polje u selu Glogovac – nastavak istraživanja u 2017. godini.

Stratigrafija lokaliteta ilustruje odnose između pojedinih kulturnih grupa bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba, čiji su nosioci naseljavali ovaj lokalitet tokom više milenijuma te ga čini najznačajnijim praistorijskim lokalitetom na prostoru Ponišavlja. Nalazi kasno srednjovekovnog kulturnog sloja ukazuju da je ovaj prostor bio pogodna sredina za naseljavanje i život u kontinuitetu tokom više milenijuma.

VRH